Dünya ildə bir milyondan çox insanın yoluxduğu, yüz minlərlə insanın ölümünə səbəb olan bir virusa qalib gəlməyə ümid edir. Buna görə də İİV (İnsan immunçatışmazlığı virusu) vaksininə ehtiyac duyur. İİV-ə qarşı peyvəndin əsas sınaqlarında 20 illik uğursuzluqlara baxmayaraq, təkcə bu 10 ildə dördü son elmi nailiyyətlər, virusa qarşı effektiv peyvənd hazırlamaq üçün bir əsas olub. İİV peyvəndi tədqiqatının əlverişli ilkin nəticələri bu həftə mətbuat konfransında təqdim edilib.
AZƏRTAC xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, Seattledakı Fred Hutchinson Xərçəng Mərkəzinin peyvənd və yoluxucu xəstəliklər şöbəsinin direktoru Julie McElrathun sözlərinə görə, effektiv peyvənd həqiqətən İİV-ə qarşı uzunmüddətli toxunulmazlığı təmin etmək üçün yeganə yoldur. Bu peyvəndlə bağlı bütün mövcud vəziyyətlər laboratoriyada, heyvanlarda və ya çox erkən olaraq insan sınaqlarında aparılır.
Tədqiqatçılar iki İİV peyvəndi tədqiqatının müsbət nəticələrini təqdim ediblər. Amsterdam Universitetinin Akademik Tibb Mərkəzinin tələbəsi Karlijn van der Straten bildirib ki, bu sınaqlar immunitet sistemini məşq edə biləcəyimiz konsepsiyanın sübutu kimi göstərir: “Lakin biz onu daha da optimallaşdırıb klinik sınaqdan keçirməliyik. Yenə də bu sahədə alimlər böyük bir problemlə üzləşirlər. İİV bəlkə də indiyə qədər məlum olan ən mürəkkəb patogendir”.
Araşdırmaçı Villiam Schief qeyd edib ki, bütün keçmiş tədqiqatlar nəzərdən keçirildi: “İşlənilməyən strategiyaları öyrənərək bu prosesi başladıq. Xərclərə nəzər saldıqda böyük miqdarda məbləğin şahidi olduq. 2000-ci ildən 2021-ci ilə qədər bütün dünyada İİV vaksinin tədqiqatlarına təxminən 17 milyard dollar xərclənib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İİV/AİDS üzrə Birgə Proqramına və qeyri-kommersiya İİV qrupu AVAC-a görə, tədqiqatlara hər il təxminən 1 milyard dollar daha çox xərclənir”.
Peyvənd vasitəsilə İİV-in qarşısının alınması çətin bir problem olaraq qalır, çünki immunitet sistemi, COVID də daxil olmaqla, peyvəndlə qarşısı alına bilən bir çox digər infeksiyalarda olduğu kimi, təbii olaraq virusa qarşı təsirli bir müdafiə qurmur. İİV peyvəndi bədəndən təbii ekvivalenti olmayan yüksək yüklənmiş immun reaksiyasını almalıdır. Qələbəyə aparan bu yol mühüm bir xəbərdarlığa əsaslanır: “HİV-ə yoluxmuş insanların kiçik bir hissəsi virusa qarşı geniş neytrallaşdırıcı antikorlar kimi tanınan şeylər istehsal edir. Onlar İİV-ə müxtəlif yollarla hücum edir və virusun bir çox variantını zərərsizləşdirə bilirlər. Bu antikorlar onları təbii yolla inkişaf etdirən insanlar üçün çox yaxşı görünmür, çünki onlar adətən infeksiyaya qədər illərlə yaranmırlar. Beləliklə, tədqiqatçılar bir sıra geniş neytrallaşdırıcı antikorların istehsalına təkan verəcək bir immun sistemi təklifləri portfelini inkişaf etdirməyə çalışırlar”.
Milli Allergiya və Yoluxucu Xəstəliklər İnstitutunun QİÇS bölməsinin rəhbəri Dr.Karl Diffenbax bildirib ki, son zamanlar çoxsaylı texnoloji nailiyyətlər, o cümlədən yüksək texnologiyalı görüntüləmə texnologiyası tədqiqatçıların layihələndirmədə dəqiqliyini artırıb.
