Anar Həsənov
"ETNİK AZLIQLARIN ÖZ MÜQƏDDƏRATINI TƏYİNETMƏ HÜQUQU AYRILMA HÜQUQU DEYİL, AZLIQLARIN HÜQUQLARININ QORUNMASIDIR."

AŞPA-nın 4 oktyabr 2011-ci il tarixli qərarı
Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Prezidentinin, Ermənistan Baş nazirinin və Rusiya Prezidentinin 9 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatı, Ermənistan və Azərbaycan arasındakı müharibənin bitməsinə dair sülh sazişi deyil, Ermənistanın müəyyən öhdəlikləri ilə hərbi əməliyyatların dayandırılmasına dair sənəddir. Məğlub və qalib tərəfi göstərmir, baxmayaraq ki, ekspert dairələrində bu sənəd Ermənistanın təslim olması adlanır, lakin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində status-kvonu qoruması səbəbindən şərəfli bir əsasda.

QARABAĞIN SON STATUSU HƏLL OLUNMAYIB. “BU GÜN MÖVCUD OLAN STATUS-KVONU QORUYACAĞIMIZA RAZILAŞDIQ, BUNDAN SONRA NƏ OLACAĞINA GƏLƏCƏK LİDERLƏR, BU PROSESİN GƏLƏCƏK İŞTİRAKÇILARI GƏLƏCƏKDƏ QƏRAR VERƏCƏKLƏR

Rusiya Prezidenti V.V. Putin
V.V.-nin mövqeyi Putin belə bir şəkildə yozula bilər ki, Ermənistan-Azərbaycan böhranının həllinin təməl prinsipi, Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyü prinsipləri tam nəzərə alınmaqla, Qarabağ üçün müddətsiz bir müddətdə özünüidarəetmə təmin edən siyasi bir prosesdir. Rusiya Federasiyasının Prezidenti, Qarabağın gələcək statusu barədə danışarkən demək olar ki, hər zaman paralel olaraq Qarabağın Azərbaycana aid olduğunu de-yure olaraq xatırladır.


Mətbuat konfransı zamanı Qarabağın mülkiyyəti barədə PUTİN
Əslində, Azərbaycanda Qarabağın mənsubiyyətini sübut edən təsirli bir hüquqi aktlar toplusu var. Hər şeydən əvvəl, BMT Nizamnaməsindən, yəni maddə 4-dən bəhs edirik. Bu sənədin 2-si - dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipi əsasında. Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi ilə birbaşa əlaqəli sənədlər istiqamətində ümumi hüquq normalarından uzaqlaşsaq, siyahıda ilk olaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün müdafiəsi üçün qəbul edilmiş BMT qətnamələri - 822, 853, 874, 884. Onların hər biri işğal olunmuş ölkənin ərazisini müəyyənləşdirir.

Qarabağın "suverenliyi" də Azərbaycan Konstitusiyasına ziddir. Bu Konstitusiyanın 11-ci maddəsində deyilir:

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ ƏRAZİSİ BÜTÖV, TOXUNULMAZ VƏ BÖLÜNMƏZDİR. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ SƏRHƏDLƏRİ YALNIZ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PARLAMENTİNİN QƏRARI İLƏ ÖLKƏNİN BÜTÜN ƏHALİSİ ARASINDA KEÇİRİLƏN REFERENDUM YOLU İLƏ DƏYİŞDİRİLƏ BİLƏR.

Gördüyünüz kimi beynəlxalq hüquq tamamilə Azərbaycanın tərəfindədir. Bəs Bakının əleyhdarları, xüsusən Qərb siyasətçiləri öz hərəkətlərinə necə haqq qazandırırlar? Hər şeydən əvvəl, Ermənistanın maraqlarını müdafiə edənlər hesab edirlər ki, Ermənistan-Azərbaycan böhranı şəraitində, ərazi bütövlüyü prinsipi Azərbaycana tətbiq edilə bilməz, çünki orada ermənilərin bərabərliyinin təmin olunmadığına əmindirlər. "Qarabağda Azərbaycanın nəzarəti altında bərabərlik yox idi və gözlənilmir" deyən Ermənistan hakimiyyəti və onların qərb lobbistləri üçün əsas ittihamdır. Eyni fikir Fransa-Senat tərəfindən Ermənistan-Azərbaycan böhranının həlli ilə bağlı son qərarında rəhbər tutuldu. (Senatın fotoşəkili) Buna əsasən başqa bir beynəlxalq qanuna - millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə hüququna müraciət etmək tamamilə məntiqli görünür. BMT Nizamnaməsində də təsbit edilmiş və digər beynəlxalq sənədlərdə hazırlanmışdır. Misal üçün,1970 BMT-nin 2625 saylı qətnaməsi təklif edir:

DÖVLƏTDƏ BİR XALQIN OLMASI BU XALQI AĞIR HUMANİTAR İTKİLƏRLƏ, İLK NÖVBƏDƏ BİRBAŞA MƏHV ETMƏKLƏ TƏHDİD ETDİYİ HALLARDA MİLLƏTLƏRİN ÖZ MÜQƏDDƏRATLARINI TƏYİNETMƏ HÜQUQU.

Xatırladaq ki, beynəlxalq hüquqdakı bu prinsip artıq Kosovanın müstəqilliyinin elanında bir dəfə istifadə edilmişdir. O dövrdə Qərbdəki siyasətçilər yalnız Serbiya Konstitusiyasının Serbiya Respublikasının sərhədlərinin toxunulmazlığını təsdiqləyən maddəsini deyil, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasının 10 iyun 1999-cu il tarixli 1244 saylı qərarını, Kosovanı Serbiya Respublikasının bir hissəsi olaraq qəbul edən qərar qəbul etdi. Bununla birlikdə, Təhlükəsizlik Şurası, Kosovar Albanlarının etnik təmizləməsində və soyqırımını təşkil etməkdə günahlandırılan Miloseviçin rəhbərliyi altında Belqradın hərəkətlərinə cavab olaraq Serbiyanı ayrı bir əyalətdəki idarəetmə rolundan məhrum etdi və Kosovonu müvəqqəti BMT rəhbərliyinə verdi və Kosovonun gələcəyini müəyyənləşdirmək üçün hazırlanmış bir siyasi prosesi də təmin etdi. Bundan sonra baş verənlərə beynəlxalq hüquqda presedent deyilir,



Sonra Kosovonu müstəqil bir dövlət kimi tanıyan ölkələr, millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun müasir beynəlxalq hüquq tərəfindən birmənalı şəkildə tam ayrılma kimi deyil, etibarlı özünüidarəetmə və milli muxtariyyəti təmin etməsi kimi başa düşülməsinə diqqət yetirməyə ehtiyac görmədilər. O zamana qədər ərazi mübahisələrinin praktik həll yollarında sərhədlərin toxunulmazlığının birinciliyini təyin edən sənədlər qəbul edilmişdi, məsələn, 1 fevral 1995-ci il tarixli Avropa Şurasının Milli Azlıqların Qorunması üçün Çərçivə Konvensiyası və ya muxtar bölgələrin təşəbbüsü olaraq muxtar bölgələrin müsbət təcrübəsinə dair 2003-cü il tarixli 1334 nömrəli qərarı. Avropada münaqişənin həlli. Tamamilə ayrılmaqdan çəkinmə prinsipi 4 oktyabr 2011-ci il tarixində AŞPA-nın 1832 saylı qətnaməsi ilə də təsdiqləndi və buna görə: -

ETNİK AZLIQLARIN ÖZ MÜQƏDDƏRATINI TƏYİNETMƏ HÜQUQU AYRILMA HÜQUQU DEYİL, AZLIQLARIN HÜQUQLARININ QORUNMASIDIR

Lakin müharibədən sonrakı dövrdə Ermənistanla Azərbaycan arasında baş verən hadisələr müharibənin Ermənistanı davamlı bir sülh üçün bir düstur hazırlamağa sövq etmədiyini göstərir. Rəsmi İrəvan Bakıda qarşılıqlı revanşist ritorika seçdi. Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi M.S. arasında keçirilən dialoqun yayımlanmasından sonra ictimai məkana çevrilən tarixi bir həqiqət. Qorbaçov və YDU Rektoru S.A. Ambartsumyan SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 18 iyul 1988-ci il tarixli iclasında, 20-ci əsrin əvvəllərində azərbaycanlıların İrəvan əhalisinin yüzdə 43'ünü təşkil etməsi ilə əlaqədar olaraq, azərbaycanlıları geri dönməyə yönəltdi ...

Ermənistan və "Xankəndindəki özünəməxsus hökuməti", BMT-nin soyqırımdan qorunma haqqında 2625 saylı qətnaməsinin şərtlərinə uyğun olaraq, Qarabağın yeni bir Kosovo olma fürsətinə ümid edərək, ermənilərin mövcud təhlükəsi barədə tezisi fəal şəkildə təbliğ edərək, Bakının Qarabağdakı antiterror əməliyyatları nəticələrinin heyətindən məharətlə istifadə etdi. Azərbaycan ordusunun nəzarətində olan ərazilərdə məğlub olan erməni ordusunun qalıqlarının növləri və bu təxribatların sərt şəkildə yatırılması Ermənistan tərəfindən yerli sakinlərə qarşı zorakılıq kimi təqdim olunur. Məsələn, Cəbrayıl bölgəsinin Köhnə Tağlar və Çaylaqqala kəndlərində öldürülən və əsir götürülən erməni əsgərləri erməni KİV-ləri tərəfindən “Vətənlərini qoruyan” yerli sakinlər kimi qələmə verilir, öldürülənlərin hamısı Ermənistandan olan çağırışçılar və könüllülərdir. Belə ki, Bakının hər zaman Kosovo presedenti və beynəlxalq hüquqi aktlardakı çatışmazlıqlar barədə xatırlamalı olduğunu. Fransa Senatının hərəkətləri, bəzi dost ölkələrin və strateji tərəfdaşların "balanslı" mövqeyi Kosovo ssenarisini Qarabağda təkrarlamaq istəyənlərin siyahısının qısa olmadığı fikrini təsdiqləyir.

Tutulan ermənilər
Yuxarıda göstərilən beynəlxalq aktlar və hüquqi normalar, habelə dövlətçilik üçün lazım olan bütün meyarların olmaması əsasında belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, Xankəndi üçün suverenlik hüququnun tanınması qanunsuzdur, lakin ATƏT-in Minsk qrupu ölkələrinin geosiyasi hesablamaları Azərbaycanın sərt bazarlıq və qarşıdurma gözlədiyini göstərir. müxtəlif cəbhələr. Bakının Moskvanın maraqlandığı qədər maraqlandığı və Qarabağın ikinci “qeyri-qanuni” olmayacağını düşünməyə təşviq edən Türkiyə, Pakistan, İsrail timsalında güclü bir hüquqi bazaya, etibarlı müttəfiqlərə, Rusiya ilə qarşılıqlı faydalı və tərəfdaşlıq münasibətlərinə sahib olduğu açıqdır. miqrant "suverenlər dünyasında. Ancaq Bakı Füzulidə “təcili enişə” gedərkən, Xocalıda da oxşar hava limanına sahibdir ...